Drzewka Pamięci na Cmentarzu Centralnym w Szczecinie

Harmacińska-Nyczka Grażyna

Grażyna Harmacińska-Nyczka (1926–2017)

artystka malarka, nestorka szczecińskiego środowiska plastycznego

Urodziła się 11.06.1926 roku w wielkopolskiej Słupcy, niewielkim miasteczku na Równinie Wrzesińskiej. Po zakończeniu II wojny światowej rodzina przyszłej malarki przeniosła się do Poznania, a ona rozpoczęła studia w poznańskiej Państwowej Wyższej Szkole Stuk Plastycznych (1948–1951). Po reorganizacji uczelni przeniosła się na Wydział Malarstwa Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Sopocie (dziś  Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku), gdzie studiowała w latach 1951–1953. W 1953 r. wraz z mężem,  Marianem Nyczką, i kilkunastoosobową grupą absolwentów sopockiej uczelni osiadła w Szczecinie. Dyplom ze specjalności malarstwo sztalugowe u profesorów Juliusza Studnickiego i Jacka Żuławskiego uzyskała w 1955 r., mieszkając już w Szczecinie.

Uprawiała malarstwo olejne i akwarelowe. Początkowo malowała kompozycje przedstawiające miasta o zgeometryzowanych spiętrzonych formach, później, niewyszukane formalnie  nastrojowe pejzaże stron rodzinnych – okolic Słupcy, Zagórowa,  Olchowa.  

Była członkinią Grupy Sopockiej, która zdominowała życie artystyczne Szczecina w do lat 80. XX w. Zadebiutowała w 1953 r. na wystawie X-lecia Wojska Polskiego, zdobywając nagrodę.Brała udział w słynnej wystawie Młodej Polskiej Plastyki w warszawskim Arsenale. Prezentowała swoje malarstwo na kolejnych edycjach Festiwalu Polskiego Malarstwa Współczesnego (od 1962 r.) i Opolskiej Wiosny (1962, 1965), na wystawach środowiska szczecińskiego w kraju (Zielona Góra, Toruń, Łódź, Warszawa, Poznań, Opole) i za granicą: w  Aarhus (Dania), Rostocku (Niemcy), Rydze  (Łotwa), Burgas (Bułgaria). 

Bardzo silnie związana ze swymi stronami rodzinnymi, przez wiele lat uczestniczyła w życiu kulturalnym Słupcy i Zagorówa, wystawiając tam swoje prace i spotykając się z mieszkańcami. Jest też bohaterką dwóch filmów w reżyserii Wandy Różyckiej-Zborowskiej: mówiących o tych związkach Przyjechała nasza malarka… znaczy jest już lato (2009) i Przyjaciółki (2010). W 2007 r. otrzymała Nagrodę Muzeum Regionalnego w Słupcy, w 2008 r. –medal „Zasłużony dla Powiatu Słupeckiego”, w 2009 r. została „Honorowym obywatelem Zagórowa”.

Od 1953 r. członkini Związku Polskich Artystów Plastyków, w 2010 r. otrzymała Złotą Odznakę ZPAP.

Prace Grażyny Harmacińskiej-Nyczki znajdują się w zbiorach Ministerstwa Kultury i Sztuki (dziś Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego), w szczecińskich instytucjach –  Muzeum Narodowym, Książnicy Pomorskiej, Zamku Książąt Pomorskich, Urzędzie Miejskim i Wojewódzkim, Polskiej Żegludze Morskiej, a także w Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze, Muzeum Rolnictwa w Szreniawie, Polskiej Akademii Nauk, Towarzystwie Ziemi Wolińskiej i kolekcjach prywatnych w kraju i za granicą.

Zmarła 1.11.2017 roku w Szczecinie. Pochowana jest na cmentarzu w wielkopolskim  Kościanie,  obok swego męża Mariana Nyczki.

Staraniem szczecińskiego oddziału ZPAP i rodziny malarki w sierpniu 2018 r. odbyła się w siedzibie związku na Końskim Kieracie pośmiertna wystawa jej prac.

„[…] to co najistotniejsze w obrazach Grażyny Harmacińskiej” – charakteryzowała jej dojrzałą twórczość Jadwiga Najdowa – „nie daje się uchwycić w analizie formalnej. Jest to szczególny, bardzo osobisty sposób przekazania swych wrażeń, a bardziej chyba jeszcze odczuć. Jej krajobrazy tchną ciepłem i pogodą, ich malowanie sprawia satysfakcję i to przydaje kompozycjom jakiegoś rodzaju blasku. W tradycji malarstwa i poezji wielu dziesiątków lat napotykamy twórców, którzy nie siląc się na nowatorstwo formy i treści, posiadają dar mówienia pięknie i prosto o tym, co upodobali. […] Wydaje się, że Grażyna Harmacińska-Nyczka do nich przynależy”.