Historia Cmentarza Centralnego w Szczecinie (Hauptfriedhof)
Powstanie Cmentarza Centralnego - koncepcja
Oficjalne otwarcie nekropolii nastąpiło 06.12.1901r. W latach 1945-2005 na cmentarzu tym pochowano 147.106 zmarłych Brak dokładnych danych o liczbie pochówków z lat 1901-do maja 1945. Powierzchnia cmentarza 167,87 ha.
Cmentarz Centralny w Szczecinie rozplanowano z wielkim rozmachem na planowanej, docelowej powierzchni 153 ha. Jego projekt odzwierciedlał tendencje ówczesnej sztuki ogrodowo-parkowej opartej na wzorach dwóch największych nekropolii w Europie (Ohlsdorfer Friedhof otwarty w 1977r. w Hamburgu o powierzchni 400 ha i Wiener Zentral- Friedhof o powierzchni 198 ha ). Do 1920 roku cmentarz zajmował obszar 64 ha, a w kolejnych latach został powiększony do 122 ha. W 1943 osiągnął wielkość 139,5 ha.
Projekt główny został wykonany na zlecenie Miejskiego Urzędu Budowlanego przez znakomitego szczecińskiego architekta, miejskiego radcy budowlanego, Wilhelma Meyera- Schwartau ( 1854 - 1935 ), ucznia prof. Friedrich Adlera. Był on również autorem szeregu innych reprezentacyjnych budowli na terenie miasta Szczecina.
Najważniejsze zrealizowane jego projekty to:
- Cmentarz Centralny ( 1899 r.)
- Liceum Ogólnokształcące nr 1 al. Piastów ( Barminstr. , 1901r.)
- Rektorat Akademii Medycznej ul. Rybacka 1 ( 1901 r.)
- Tarasy i muzeum przy Wałach Chrobrego ( Hakenterrasse 1902r.)
- Kościół p.w. św. Gertrudy ( Gr.Lastadie )
Wilhelm Meyer - Schwartau zaprojektował pierwszą część cmentarza ( część wschodnią ) obejmującą teren 64 ha od toru kolejowego do cmentarza wojskowego, która została zrealizowana do 1918r. wraz z głównymi obiektami: kaplicą, budynkiem administracyjnym oraz bramą główną. Zaprojektował on pełną dynamizmu i barokowego rozmachu kompozycję składającą się z kilku podstawowych osi widokowych, gęstej sieci dróg oraz alejek o owalnych, i półkolistych kształtach. Po 1919r. włączono do cmentarza dalszą część terenów. Projektem tej części, zwanej częścią zachodnią oraz kwater urnowychzajmował się pierwszy jego dyrektor (pełnił on tę funkcję w latach 1900-1928 ), dyplomowany ogrodnik Paul Georg Hannig (1872- 1934 ), który praktycznej sztuki urządzania ogrodów uczył się w Stuttgarcie, na Węgrzech, w Lipsku, Berlinie, Godesbergu, we Francji (park w Wersalu ), w Belgii (wielkie ogrody w Brugges). Był on również autorem wielu opracowań na temat sztuki cmentarnej, oraz doradcą przy zakładaniu i pielęgnacji cmentarzy w całej Europie. To właśnie jemu Cmentarz Centralny zawdzięcza wykonanie oraz nadzór nad całą częścią artystyczną, łącznie z doborem gatunkówdrzew i krzewów. Wymagało to doskonałej znajomości roślin, ich wymagań siedliskowych, jak i znajomości walorów plastycznych poszczególnych gatunków drzew oraz krzewów. Przy sadzeniu bardzo szybko zorientowano się, że nawet najsurowsza cenzura nie wyeliminuje nieporządku, który spowodowany jest dużą ilością i różnorodnością grobów. Dlatego też planowano, wytyczano ścieżki oraz dokonywano obsadzeń tak, aby szukający odpoczynku mieszkańcy miasta czuli się dobrze na terenie tego nietypowego cmentarza-parku. Założeniem projektantów było zastosowanie najnowszych tendencji panujących pod koniec XIX wieku w planowaniu nowoczesnych cmentarzy i urzeczywistnienie tak modnej wtedy idei " przeniesienia pogrzebów z kościołów i miast do ogrodów ”. Realizację tych założeń ułatwiał szczególnie zróżnicowany, mocno pofałdowany, pozbawiony drzew teren oraz naturalne cieki wodne. Wzorem dla szczecińskiej nekropolii był cmentarz w Ohlsdorf. Jeszcze dzisiaj, po tylu latach od powstania obu nekropolii są widoczne ich wspólne założenia projektowe. Cmentarz w Ohlsdorfie powstał ponad 20 lat wcześniej tj. oficjalne otwarcie odbyło się w 1977r. i stanowił dla projektantów Cmentarza Centralnego idealny obiekt, godny do naśladowania. Sąd też bardzo podobne rozwiązania szerokości i układu alej, doboru nasadzeń drzew oraz krzewów, wykorzystania naturalnych cieków wraz z istniejącą, naturalną topografią terenu.
Zapewnienie zmarłym godnego miejsca spoczynku, żyjącym ukojenia, a mieszkańcom Szczecina miejsca odpoczynku to myśli przewodnie jakie przyświecały projektantom przy tworzeniu cmentarza. Podjęli oni próbę wykonania czegoś zgodnego z duchem czasu, ale również czegoś nieprzeciętnego. Do tej pory cmentarze zakładano kierując się jedynie walorami użytkowymi. Przedstawiały one obraz smutnej i przepełnionej mogiłami przestrzeni. Jedynie cmentarz w Hamburgu był obficie obsadzony roślinami z widocznym założeniem przestrzennym i wieloma akcentami sztuki ogrodowej. Cmentarz ten był początkowo wzorem dla szczecińskiego cmentarza, na którym szczególny nacisk położono na wygląd zewnętrzny cmentarza, nadając mu charakter parku - ogrodu, łączącego bogaty i różnorodny drzewostan z ozdobną roślinnością. Jest to dzieło oparte na przemyślanym i wnikliwym planie, wykonanym przez mistrzów sztuki ogrodniczej. Dobór roślin świadczy o znakomitej znajomości ich walorów plastycznych. Przy doborze gatunków i odmian drzew oraz krzewów uwzględniano zabarwienie liści w różnych porach roku, ich pokrój, a nawet wygląd w okresie kwitnienia. Urządzono różniące się zadrzewieniem i architekturą enklawy leśne, parkowe i ogrodowe. Powstały kompozycje krajobrazowe o nazwach zaczerpniętych od gatunku nasadzeń lub charakterystyki znaczącego lub wyróżniającego się elementu, o nazwach: "gaj urnowy", "plac różany", "plac lipowy", droga kwiatowa", "lasek brzozowy", "okrągły staw", "wielki staw" i inne.
Dodatkowego uroku temu miejscu dodaje urozmaicony topograficznie teren, o bogatej rzeźbie z naturalnymi ciekami wodnymi, basenami i ciągami szerokich alej. Charakterystyczne były aleje obsadzone roślinnością jednogatunkową, iglastą lub liściastą zróżnicowaną wzdłuż poszczególnych ciągów. Dwie wówczas najszersze aleje miały nazwy pochodzące od nazwisk projektantów cmentarza. W części wschodniej, aleję łączącą wejście główne z kaplicą główną nazwano aleją Wilhelma Meyera ( obecnie jest to aleja Platanowa ), a w części zachodniej główną aleję przecinającą cmentarz nazwano aleją Georga Hanniga, obecnie jest to aleja Lipowa. Powstało założenie, w którym zasadniczą koncepcją planistyczną było zastosowanie wyraźnej osi głównej z symetrycznie rozmieszczonymi po jej bokach kwaterami. 
Oś ta została skierowana ku zachodzącemu słońcu, więc zachodzące słońce znika na jej przedłużeniu, stąd druga nazwa cmentarza, Cmentarz Ku Słońcu i stąd też nazwa ulicy Ku Słońcu. Główna oś kompozycyjna przebiegała w kierunku wschód- zachód, a jej początkiem była usytuowana na lekkim wzniesieniu kaplica główna i centralnie umieszczony w niej katafalk. Wychodząc z kaplicy zauważamy, że kolejnym elementem osi głównej jest basen ozdobny i tarasowo usytuowane partery roślinne. Oś główna łączy różniące się między sobą część wschodnią i część zachodnią nekropolii. Kompozycja przestrzenna części wschodniej obiektu charakteryzuje się rondami z promieniście rozchodzącymi się alejami, natomiast w części zachodniej większość alej ma układ równoległy, który wyznaczały doliny naturalnych strumieni: Cicha Woda i Jasna Woda. O rozmiarach obiektu świadczyła sama długość głównych alei. Drogi dla pojazdów miały 11 km długości, a dla pieszych ponad 60 km. Wykonano sieć wodną o długości 21 km z 450 punktami ujęć wody. Posadzono około 360 gatunków drzew i krzewów, a wśród nich 54 gatunki i odmiany rzadko spotykane, cenne, obcego pochodzenia. Były wśród nic gatunki rzadko uprawiane w parkach Polski. Obsadzenia dostosowano do istniejących warunków glebowych i wodnych. Na glebach lżejszych, piaszczystych sadzono sosny, na cięższych, gliniastych buki i graby, a na glebach podmokłych brzozy, olchy, topole. Tworzone artystyczne kompozycje roślinne z wkomponowanymi w ich tle grobami tworzyły nastrój spokoju. Dawały wrażenie, że śmierć jest siostrą snu.
